Tytuł "Karfanaum, czyli as killed" sugeruje, iż mamy do czynienia z dobrze skrojonym kryminałem, w którym wątki i motywacje bohaterów pozostają nieodsłonięte aż do ostatniego zdania powieści.
I rzeczywiście, nie da się zaprzeczyć, że powieść Mai Novak realizuje zapowiedziane w tytule założenia. Ale to nie wszystko. Karfanaum… to znacznie więcej niż wciągający kryminał, więcej niż powieść obyczajowa; wartość tej powieści tkwi w stawianych na jej kartach pytaniach, na które brak jednoznacznych odpowiedzi.
Czy człowiek, który bierze na siebie winę za zbrodnię bliźniego w imię miłości, jest w istocie szlachetny? Czy też należałoby potępić jego czyn jako moralnie naganny, gdyż ukrywanie prawdziwego sprawcy jest przestępstwem?
„Jeśli chcesz zobaczyć, jak wygląda pustynia ludzkiego serca, musisz przyjechać do Karfanaum” – te słowa autorka wkłada w usta bohaterów, którzy powtarzają je kilkakrotnie na kartach utworu.
Kwestia postawiona na początku pod rozwagę wskazuje też podobieństwo brzmieniowe miejsca akcji do nazwy biblijnego Kafarnaum. Według zapisu w Nowym Testamencie tak nazywała się rodzinna wioska Szymona-Piotra, jego brata – Andrzeja oraz celnika – Mateusza. I podobnie jak biblijna wioska, przeklęta przez Chrystusa z powodu zatwardziałości serc jej mieszkańców, również pustynne Karfanaum pozbawione jest wszelkiej empatii.
I jak liczne cuda nie trafiły do serc współczesnych Chrystusowi, tak w powieściowym Karfanaum wszelkie porywy szlachetności czy wyższych uczuć z góry skazane są na niepowodzenie, a nawet prowadzą do katastrofy, bowiem jest to również miejsce przeklęte.
Autorka brutalnie odziera jordańską pustynię z romantyzmu, jakiego można by się spodziewać po orientalnych pejzażach. Tam, pośród czarnych bazaltowych kamieni, można jedynie toczyć jałową egzystencję, wegetację na wygnaniu, poza ojczyzną, a więc – poza dobrem i złem…
Jednak chwila rozliczenia nadchodzi nieuchronnie, i wówczas powraca pytanie o to, czy poświęcenie siebie za winy innych prowadzi do zbawienia kogokolwiek. A może osłanianie winowajcy przed słuszną karą zaburza odwieczną sprawiedliwość i również jest złe?
Przecież ten, który jest sprawiedliwy „Ma On wiejadło w ręku i oczyści swój omłot: pszenicę zbierze do spichlerza, a plewy spali w ogniu nieugaszonym” (Mt 3, 12).
„Tego jeszcze brakowało, abym sobie wmówił, że jestem jak jakiś Chrystus... Baranek boży, który gładzi grzechy świata... Cóż, biorąc pod uwagę szerokość geograficzną, byłoby to jak najbardziej na miejscu...” – ironizuje główny bohater, który nie uważa się ani za zbawcę ani za szlachetnego rycerza, broniącego damy w opresji, lecz pragnie jedynie, aby jego serce całkowicie i ostatecznie upodobniło się już do kamienistej pustyni Jordanii…
Agnieszka Żuchowska-Arendt
Maja Novak (ur. 1960) – słoweńska pisarka, tłumaczka i publicystka; absolwentka wydziału prawa w Lublanie (1986).
Do pisania własnej prozy skłoniła ją praca nad przekładem literackim.
Tłumaczy głównie literaturę piękną oraz publikacje z zakresu humanistyki z języka francuskiego (G. Leroux, E.-E. Schmidt), włoskiego (A. Baricco, S. Tamaro, U. Eco i. in.), serbskiego i chorwackiego (m.in. R. Šerbedžija, V. Arsenijević, I. Simić Bodrožić) oraz angielskiego (R. Dawkins, N. Gaiman, C. Keegan, J. Mcgahern, J. Egan). Ponadto pisze teksty publicystyczne dla magazynu „Global” oraz felietony dla pisma „Mladina”.Opublikowała następujące powieści: Izza kongresa ali Umor v teritorialnih vodah (Spoza kongresu, czyli morderstwo w wodach terytorialnych, 1993), Zarka (1994), Cimre (Współlokatorki, 1995, 2003), Karfanum ali as killed (Karfanaum, czyli as killed, 1998, 2000, 2004) i Mačja kuga (Kocia dżuma, 2000); zbiór krótkich form prozatorskich Zverjad (Zwierzyna, 1998) oraz książki dla dzieci i młodzieży: powieści Kufajn, Kufina in kamela Bombla ali Pravljica za Saro (Jaksuper, Jakfajna i wielbłąd Weszedł, czyli Bajka dla Sary, 1995) i Vile za vsakdanjo rabo (Duszki dla codziennego użycia, 1998); zbiór krótkiej prozy Male živali iz velikih mest (Małe zwierzęta z dużych miast, 1999) oraz tomik wierszy dla dzieci Ura zoologije (Lekcja zoologii, 2003). Nominowana do wielu prestiżowych nagród (Kresnik, Večernica), w roku 1997 otrzymała nagrodę Fundacji im. F. Prešerna.
Jej krótkie formy prozatorskie znalazły się w wielu antologiach, zarówno słoweńskich jak i obcojęzycznych, zaś powieści zostały przetłumaczone na język fiński, serbski, angielski oraz polski.
Przekład: Wojciech Dmochowski
Liczba stron: 271
Format: 130x200 mm
Okładka: miękka
Wydawnictwo: Stowarzyszenie Triglav-Rysy & Instytut Mikołowski
Rok wydania: 2013
ISBN 978-83-936986-0-8
Cena: 27,90 zł